امروز فضای آکادمیک دنیا به تحقیقات میان رشته ای روی آورده است و با نگاهی به روندهای جاری علمی می توان دریافت که تولید یک فناوری جدید با ارائه یک نظریه نو، نیازمند بکارگیری چندین رشته و تخصص مختلف در کنار هم است، در این شرایط وجود متخصصانی که با ادبیات تحقیق و توسعه میان رشته ای آشنا هستند و تخصص های لازم را کسب کرده اند می تواند به سرعت، کیفیت و دقت فعالیت های تحقیقاتی کمک به سزایی کند. یکی از زمینه های کار میان رشته ای که کاربردهای فراوانی هم در دنیای اطراف ما دارد رشته علوم و فناوری شبکه است، از ویژگی های اصلی دنیای اطراف ما اعم از طبیعت، جوامع بشری و فناوری، وجود شبکه هایی متشکل از موجودیت های مختلف است که با یکدیگر تعامل برقرار می کنند.
سابقه علم نوظهور شبکه به سال 1736 میلادی باز می گردد، اولین کاربرد این علم به استفاده از نظریه ریاضی گرافها در حل مسائل مختلف مربوط می شود، اما اولین تعریف اختصاصی از علوم شبکه در سال 2005 میلادی توسط شورای پژوهش ملی آمریکا در گزارشی منتشر گردید، طبق یافته های این گزارش برای علوم شبکه تعاریف مختلفی ارائه شده است و سیر تکاملی این تعاریف همچنان ادامه دارد، بر اساس یافته های موجود علوم و فناوری شبکه مشتمل بر مطالعه بازنمودهای مختلف شبکه در مفاهیم فیزیکی، زیستی و اجتماعی است که با هدف تحلیل و پیش بینی مدل های این مفاهیم انجام می شود، طبق این تعریف نتایج این مطالعات باید قابلیت پیش بینی را در طراحی های مهندسی شبکه پیچیده ارتقا داده و توان تحقیقات پایه در کاربردهای مختلف علوم شبکه را سرعت بخشد. در کتاب علوم شبکه، تئوری و کاربردهای آن، نیز آمده است که علوم و فناوری شبکه به مطالعه اصول نظری ساختار و رفتار پویای هر شبکه و کاربرد آن در زمینه های کاری و تخصصی مختلف می پردازد.
در صورتیکه به این مقاله علاقه‌مند هستید، ممکن است صفحات زیر نیز برای شما جذاب باشد:
- معرفی و آموزش درس شبکه های کامپیوتریجامع‌ترین آموزش درس شبکه های کامپیوتری
درس شبکه های کامپیوتری یکی از مهم‌ترین و بنیادیترین دروس رشته کامپیوتر است، با توجه به اینکه اینترنت امروزی بزرگترین سیستم مهندسی ساخت دست بشر در تمام طول تاریخ است، آشنایی با شبکه‌های کامپیوتری برای تمامی علاقه‌مندان و دانشجویان رشته کامپیوتر الزامی است، در این راستا در این صفحه به معرفی شبکه‌های کامپیوتری پرداخته شده است. - چطور می‌توانید بعنوان مهندس شبکه مشغول به کار شوید و چطور می‌توانید مدرک مهندسی شبکهمهندسی شبکه؛ بررسی آینده شغلی، وظایف و مهارت هامهندسی شبکه Network Engineering بعنوان یکی از آینده دار ترین مشاغل حوزه کامپیوتر، پیش نیازهای تحصیلی و شغلی متفاوتی دارد، بنابراین در این صفحه بطور کامل به بررسی وظایف و مهارتهایی که یک مهندس شبکه نیاز دارد و همچنین به بررسی و معرفی مدارک معتبر شبکه در جهان پرداخته شده است بگیرید.
- هوش مصنوعی و کاربردها و مزایای آن در شبکه‌های کامپیوتری.
- بررسی رشته شبکه های کامپیوتری در مقطع ارشد کامپیوتر.
- معرفی شبکه های بی سیم و وایرلس.
- معرفی گرایش سامانه های شبکه ای در مقطع ارشد کامپیوتر.
- معرفی رشته و گرایش رایانش امن در مقطع ارشد کامپیوتر.
- فیلم های رایگان آموزش شبکه.
تعریف رشته علوم و فناوری شبکه
دیربازیست که توجه به مفهوم شبکه و موجودیت هایی با خواص شبکه ای بعنوان یک ضرورت اصلی در حوزه علوم نظری، علوم تجربی و علوم کاربردی مطرح بوده است، علت این موضوع این است که بسیاری از پدیده های طبیعی و افزون بر آن سامانه های مصنوعی که بعنوان دستاوردهای فناوری در یک محیط عملی یا کاربردی به کار گرفته می شوند ماهیتی شبکه ای داشته و به همین دلیل به دنبال استفاده از دیدگاه ها، روش ها و ابزارهایی هستند که توانایی حل مسائل خاص شبکه برخوردار باشند. بدین منوال می توان انتظار داشت که طرح مفاهیم مرتبط با شبکه در قالبی علمی و سیستماتیک بتواند جایگزین آموزشی-پژوهشی مناسبی برای رویارویی با حجم قابل ملاحضه ای از مسائل جهان واقعی در ابعاد مختلف علمی و فنی تلقی گردد.
عنوان رشته علوم و فناوری شبکه چند ویژگی بارز دارد که از آن یک اصلاح جامع می سازد، این ویژگی ها عبارتند از :
1) توجه به شبکه بعنوان یک علم، یک علم میانی و نزدیک به پایه که می تواند کاربردهای مختلفی در انواع مسائل مهندسی داشته باشد.
2) توجه به شبکه بعنوان یک مفهوم با قابلیت تجاری سازی، به عبارت دیگر قابلیت تولید ابزارهای فناورانه برای بکارگیری علم شبکه در حل مسائل گوناگون یکی از اهداف این رشته تحصیلی است
رشته علوم و فناوری شبکه، رشته جدیدی است که به دنبال یافتن اصول، الگوریتم ها و ابزارها و فناوری هایی است که رفتار هر نوع شبکه ای اعم از شبکه های مهندسی، اطلاعاتی، زیستی، شناختی، معنایی، اجتماعی و ... را در تعامل با یکدیگر شناسایی و مدیریت می نمایند. بنابراین بر اساس مطالب فوق و زمینه هایی که برای این رشته در کشور وجود دارد، سه حوزه اصلی زیر تعیین شده اند:
- شبکه های اطلاعات
- شبکه های اجتماعی
- شبکه های زیستی
هدف رشته علوم و فناوری شبکه چیست؟
هدف غایی علوم شبکه در دو حوزه قابل بررسی است:
حوزه اول به خود شبکه و خواص آن می پردازد. این حوزه به حل مسائلی در رابطه با پیچیدگی شبکه، امنیت شبکه، اطمینان پذیری و پایداری شبکه، ایمنی شبکه، مقیاس پذیری شبکه، تطبیق پذیری شبکه، انعطالف پذیری و پیکربندی مجدد شبکه، وضعیت ازدحام شبکه و قابلیت جا به جایی درون شبکه اختصاص دارد
حوزه دوم مربوط به استفاده از شبکه بعنوان یک ابزار علمی و محاسباتی برای پیش بینی و تحلیل پدیده های طبیعی و مهندسی است. استفاده از شبکه برای یافتن تعاملات پیچیده بین انسانها، کشف مسیرهای انتقال بیماری، بهبود سیستم های دارو رسانی درون بدن، بهینه سازی شبکه های حمل و نقل انسان و کالا، شبکه های توزیع انرژی و امثال اینها نمونه هایی از موضوعات مطرح در حوزه کاربردی علوم و فناوری های مرتبط با شبکه هستند
اهمیت و ضرورت ایجاد رشته علوم و فناوری شبکه
در سال های اخیر مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی بزرگی با موضوعات میان رشته ای نظیر نانوپزشکی، هوافضا، علوم شبکه و شبکه های اجتماعی در دانشگاه های معتبر دنیا تشکیل شده اند، که در ترکیب علمی و اجرایی آنها، می توان حضور متخصصان برجسته حوزه های مختلف علم و فناوری را مشاهده کرد، با تشکیل این مراکز پژوهشی، در کنار افزایش سرعت فعالیت های علمی و تحقیقاتی میان رشته ای، یک روند توسعه صنعتی نیز شکل گرفته است که پی آمد آن تولید محصولات فناورانه جدید با ویژگی های مطلوبی مانند ارزش افزوده بالا برای تولید کننده و مصرف کننده است، اثرات جانبی مخرب کم، حل مسائل مهندسی سخت و غیر خطی، بهبود رفاه و امنیت اجتماعی و گسترش دامنه علوم، می باشد. با توجه به ویژگی های ذکر شده، می توان گفت که رشته های دانشگاهی میان رشته ای مانند رشته علوم و فناوری شبکه قابلیت پرورش سرمایه منابع انسانی کشورها را در مفیدترین مسیرها دارند و اگر به این مهم توجه شود که منابع انسانی هر کشوری، ذاتا ارزشمندترین سرمایه مادی و معنوی آن کشور هستند، باید به صراحت بیان کرد که یکی از راهبردی ترین اقدامات توانمندساز ملی، همانا تشکیل و راه اندازی رشته های نوین دانشگاهی با ویژگی بین رشته ای خواهد بود.
گرایش علوم و فناوری شبکه از جمله رشته هایی است که در کنار قابلیت های فراوانی که برای حل مسائل واقعی دنیای اطراف ما دارد، می تواند در فضای رقابتی و جنگ نرم امروز دنیا، قدرت علمی کشور را به شکل محسوسی افزایش دهد و بخشی از نقاط ضعف و تهدیدات جدی کشور را مرتفع سازد
نکته بسیار مهم و قابل تاملی که درباره تحصیل و تحقیق در موضوع علوم شبکه وجود دارد این است که اولا مراکز علمی که نسبت به راه اندازی رشته علوم و فناوری شبکه یا رشته های مشابه آن اقدام کرده اند، همگی از نام و جایگاه معتبری در دنیای علم و فناوری برخوردار هستند و ثانیا محتوا و قالب اجرای رشته در اغلب این مراکز بسیار نوآورانه و در نوع خود جالب توجه است.
چند نمونه از مراکز علمی ای که این رشته را تاسیس کرده اند شامل: آکادمی ملی علوم آمریکا، دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا، دانشگاه ورجینیا تک، انیستیتو تحقیقاتی سیاتل آمریکا، دانشگاه MIT، دانشگاه هاروارد و ... که همگی پیشروان آموزش و پژوهش در موضوع علوم شبکه به حساب می آیند
تاریخچه علوم و فناوری شبکه
علوم شبکه اگر چه عنوان جدیدی است اما اصول و مفاهیم آن بیش از 270 سال است که یافته شده و در حال توسعه و تکامل هستند. بر اساس مطالعات آقای تد لوییس تاریخچه علوم شبکه را می توان به سه بازه زمانی زیر تقسیم کرد:
- دوره اول (1966-1736) : در این دوره بیشتر مفاهیم مربوط به نظریه گراف ها مورد توجه و تکامل قرار گرفتند. این مفاهیم اولین بار توسط اویلر و در قالب مسئله پلهای کونیگسبرگ مطرح شدند.
- دوره دوم (1998-1967) : در این دوره واژه علوم شبکه هنوز به عنوان علم جدیدی که شبکه ها را مورد بررسی قرار می دهد، ظهور نیافته بود اما شواهدی از انواع کاربردها شبکه ها در مستندات علمی پدیدار شده و تحقیقات متعددی در این خصوص انجام شدند
- دوره سوم (1998 تا کنون) : در این دوره پیشگامان علوم شبکه اصول و مفاهیم اولیه و پایه ی این علم را تعیین کرده و نشان دادند که اصول و مفاهیم استخراج شده در دنیای اطراف ما مصادیق متعددی دارد
در خصوص تاریخچه رشته تحصیلی علوم شبکه در دنیا نیز باید گفت که بنا بر استدلال فوق و بر اساس تحقیقات صورت گرفته، این گونه رشته های تحصیلی نیز مانند خود علوم شبکه در سطح دنیا، رشته ای نو ظهور محسوب شده و تا کنون تنها تعداد معدودی دانشگاه و به ویژه موسسات تحقیقاتی نسبت به راه اندازی آن اقدام کرده اند، ولیکن دروس اصلی مرتبط با مفاهیم پایه و کاربردهای مختلف علوم شبکه، سالهاست که در اغلب دانشگاه های دنیا تدریس می شوند
فارغ التحصیلان ارشد علوم و فناوری شبکه چه مهارت هایی کسب می کنند
کاربرد علوم و فناوری شبکه بسیار وسیع است و تقریبا در هر حوزه ای از علوم و کاربردها می توانند وارد شود، بر همین اساس فارغ التحصیلان این رشته نیز باید قابلیت بکارگیری دانش و مهارت خود را در حل مسائل مختلف داشته باشند. همچنین دانش آموختگان رشته علوم و فناوری شبکه در طول دوره ارشد مهارت های لازم برای بکارگیری ابزارهای محاسباتی و فناورانه شبکه محور در موضوعات زیستی، شبکه های اجتماعی و شبکه اطلاعات را بدست می آورند.
علوم و فناوری شبکه در حوزه شبکه های اجتماعی با تاکید بر آموزش های پیشرفته در مهندسی و علوم شبکه و تجزیه و تحلیل سیستم های اجتماعی شکل گرفته است و هدف آن تربیت متخصصینی است که با بهره گیری از آموخته ها و دانش های مهندسی و دروس اختصاصی این دوره قادر به شناخت، تحلیل و ارائه طرح برای سیستم های اجتماعی متشکل از انسان و سامانه های اطلاعاتی باشند. بنابراین انتظار می رود دانش آموختگان رشته علوم و فناوری شبکه قادر به برنامه ریزی و ارائه مدل جهت کسب بهترین بازده از کارکرد سیستم های اجتماعی و انسانی نیز باشند.
همچنین دانش آموختگان علوم و فناوری شبکه در حوزه شبکه های اطلاعات، بطور اجمال قابلیتها و مهارتهایی همچون مطالعه، بررسی و امکان سنجی شبکه های مختلف اطلاعات، جمع آوری، سازمان دهی و طبقه بندی اطلاعات، توانمند در یافتن اصول، الگوریتم ها و ابزارهای مورد نیاز برای تسری اطلاعات، مدیریت رفتار و اطلاعات در شبکه های اطلاعات و تعامل با انواع دیگر شبکه را خواهند داشت
بازار کار رشته ارشد علوم و فناوری شبکه
- خدمات مشاوره ای در خصوص بکارگیری مفاهیم و ابزارهای طراحی، پیاده سازی و تحلیل شبکه در مسائل پیش رو
- ارائه خدمات پژوهشی در کاربرد علوم و فناوری شبکه در بهینه سازی روش های موجود گردآوری، انتقال و بازیافت اطلاعات
- آموزش دروس مرتبط با علوم و فناوری شبکه در همین رشته یا رشته های مرتبط دانشگاهی
واحد های ارشد علوم و فناوری شبکه
دانشجویان در رشته علوم و فناوری شبکه باید 32 واحد بگذراند که واحدها به طریق زیر است: 24 واحد درسی، 2 واحد سمینار، 6 واحد پایان نامه.
دانشجویان ارشد علوم و فناوری شبکه باید 24 واحد درسی را از جداول درس های دروس جبرانی، اجباری و اختیاری انتخاب کنند (این جداول در فایل پی دی اف پیوست شده در اختیارتان قرار گذاشته شده)
توجه: درس های ارشد علوم و فناوری شبکه موجود در جداول درس های دروس جبرانی، اجباری و اختیاری می‌توانند با توجه به نظر استادان صاحب نظر در هر دانشگاه تا مقدار معینی که به دانشگاه مربوطه اجازه داده می‌شود تغییر کنند. نحوه اخذ واحدهای درسی در دوره کارشناسی ارشد علوم و فناوری شبکه باید طبق جدول‌های درس‌های ارائه شده برای گرایش ارشد شبکه از جداول درس های دروس جبرانی، اجباری و اختیاری(که این جداول در پی دی اف آورده شده است) و همچنین مطابق بند‌های زیر باشد:
1) در دوره کارشناسی ارشد علوم و فناوری شبکه در صورت تایید استاد راهنما و دانشکده، دانشجو می‌تواند حداکثر یک درس خود را از سایر گرایش‌های مهندسی کامپیوتر یا سایر رشته ها اخذ نماید.
2) در دوره های کارشناسی ارشد آموزش محور علوم و فناوری شبکه، دانشجو موظف است درس سمینار را بگذراند و معادل تعداد واحد پایان نامه (6 واحد)، درس از گرایش شبکه‌های کامپیوتری اخذ نماید.
3) با توجه به تحولات سریع علم و فناوری در رشته علوم و فناوری شبکه درس‌هایی تحت عنوان مباحث ویژه در گرایش شبکه‌های کامپیوتری تعیین شده است که سرفصل‌های ویژه و جدید با تصویب محتوی در دانشکده مهندسی کامپیوتر تحت این عنوان پیش بینی شده به صورت موقت قابل ارائه است که بتواند با تحولات علمی همگام گردد.
دروس رشته علوم و فناوری شبکه
| دروس ارشد علوم و فناوری شبکه | ||||
|---|---|---|---|---|
| ردیف | عنوان | تعداد واحد | نوع واحد | ساعات تدریس |
| لیست دروس جبرای ارشد علوم و فناوری شبکه | ||||
| 1 | ریاضیات جبرانی | 3 | نظری | 48 |
| 2 | سیگنال ها و سیستم ها | 3 | نظری | 48 |
| 3 | شبکه های کامپیوتری | 4 | نظری | 64 |
| گذراندن حداکثر 9 واحد از دروس جبرانی فوق بر اساس زمینه دانشجو و با تائید گروه آموزشی الزامی است | ||||
| دروس جبرای ارشد علوم و فناوری شبکه | ||||
| 1 | مقدمه ای بر علوم شبکه | 3 | نظری | 48 |
| 2 | علوم شبکه پیشرفته | 3 | نظری | 48 |
| 3 | شبیه سازی و مدل سازی | 3 | نظری | 48 |
| 4 | نظریه ریاضی سیستم ها 1 | 3 | نظری | 48 |
| 5 | سمینار | 2 | نظری | 32 |
| گذراندن تمامی دروس اجباری برای دانشجویان علوم و فناوری شبکه الزامی است | ||||
| دروس اختیاری ارشد علوم و فناوری شبکه | ||||
| 1 | شناسایی و تخمین سیستم ها | 3 | نظری | 48 |
| 2 | بازشناسی آماری الگوها | 3 | نظری | 48 |
| 3 | پردازش دادگان های انبوه | 3 | نظری | 48 |
| 4 | علوم شبکه شناختی | 3 | نظری | 48 |
| 5 | پردازش و محاسبات توزیع شده | 3 | نظری | 48 |
| 6 | نظریه ریاضی سیستم ها 2 | 3 | نظری | 48 |
| 7 | مدلسازی شبکه های اطلاعات | 3 | نظری | 48 |
| 8 | داده کاوی و یادگیری ماشین | 3 | نظری | 48 |
| 9 | محاسبات نرم و ملهم از زیست | 3 | نظری | 48 |
| 10 | شبکه های کامپیوتری پیشرفته | 3 | نظری | 48 |
| 11 | سیستم های توزیعی | 3 | نظری | 48 |
| 12 | اتوماتای سلولی و پیچیدگی | 3 | نظری | 48 |
| 13 | مباحث ویژه | 3 | نظری | 48 |
| گذراندن 4 درس از دروس اختیاری علوم و فناوری شبکه با صلاحدید استاد راهنما الزامی است | ||||
برای مشاهده توضیحات تکمیلی در مورد گرايش علوم و فناوری شبکه در ارشد، پی دی اف زیر را که شامل موارد زیر است، دانلود کنید :
- تعداد واحدهايی که بايد در ارشـد علوم و فناوری شبکه برداريد
- تعداد واحدهای اجباری گرایش علوم و فناوری شبکه در ارشــد
- تعداد واحدهای اختياری گرایش علوم و فناوری شبکه در ارشـد
- معرفي دروس اجباری و اختياری در ارشد علوم و فناوری شبکه
〈〈 دانلود فایل جزئیات واحدهای گرایش ارشد علوم و فناوری شبکه 〉〉
گرایش های علوم و فناوری شبکه چیست؟
رشته علوم و فناوری شبکه، رشته جدیدی است که به دنبال یافتن اصول، الگوریتم ها و ابزارها و فناوری هایی است که رفتار هر نوع شبکه ای اعم از شبکه های مهندسی، اطلاعاتی، زیستی، شناختی، معنایی، اجتماعی و ... را در تعامل با یکدیگر شناسایی و مدیریت می نمایند، علوم و فناوری شبکه در حوزه شبکه های اجتماعی با تاکید بر آموزش های پیشرفته در مهندسی و علوم شبکه و تجزیه و تحلیل سیستم های اجتماعی شکل گرفته است و هدف آن تربیت متخصصینی است که با بهره گیری از آموخته ها و دانش های مهندسی و دروس اختصاصی این دوره قادر به شناخت، تحلیل و ارائه طرح برای سیستم های اجتماعی متشکل از انسان و سامانه های اطلاعاتی باشند. بنابراین انتظار می رود دانش آموختگان رشته علوم و فناوری شبکه قادر به برنامه ریزی و ارائه مدل جهت کسب بهترین بازده از کارکرد سیستم های اجتماعی و انسانی نیز باشند
در مقطع ارشد گرایش علوم و فناوری شبکه چه دروسی باید مطالعه شود؟
در مقطع ارشد گرایش علوم و فناوری شبکه دانشجو می تواند دروسی نظیر : مقدمه ای بر علوم شبکه، علوم شبکه پیشرفته، شبیه سازی و مدل سازی، علوم شبکه شناختی، مدلسازی شبکه های اطلاعات، شبکه های کامپیوتری پیشرفته، پردازش و محاسبات توزیع شده و ... را بگذراند، برای مطالعه بیشتر در این خصوص پی دی اف ای در این صفحه قرار داده شده است که با دانلود آن می توانید تمامی دروس گرایش علوم و فناوری شبکه در مقطع ارشد را مشاهده کنید.
ضرایب دروس کنکور ارشد علوم و فناوری شبکه چیست؟
در کنکور ارشد علوم و فناوری شبکه درس زبان و همین طور مجموعه دروس ریاضیات دارای ضریب 2، دروس نظریه زبان ها و ماشین ها و سیگنال و سیستم دارای ضریب 2، دروس ساختمان داده، طراحی الگوریتم و هوش مصنوعی دارای ضریب 3 و درس مدار منطقی، معماری کامپیوتر و الکترونیک دیجیتال دارای ضریب 3 است، و دروس شبکه های کامپیوتری، سیستم عامل و پایگاه داده دارای ضریب 4 است
