معرفی شبکه های بی سیم - شبکه های حسگر بی سیم - وایرلس چیست

شبکه بی سیم چیست؟

شبکه بی‌سیم (Wireless network) نوعی شبکه ارتباطی است که در آن ارتباط میان گره‌ها (Nodes) بدون نیاز به روش‌های اتصال فیزیکی نظیر سیم یا کابل شکل  می‌گیرد. در این نوع از شبکه های کامپیوتریجامع‌ترین آموزش درس شبکه های کامپیوتریدرس شبکه‌ های کامپیوتری یکی از مهم‌ترین و بنیادیترین دروس‌ رشته کامپیوتر است، با توجه به اینکه اینترنت امروزی بزرگترین سیستم مهندسی ساخت دست بشر در تمام طول تاریخ است، آشنایی با شبکه‌های کامپیوتری برای تمامی علاقه‌مندان و دانشجویان رشته کامپیوتر الزامی است، در این راستا در این صفحه به معرفی شبکه‌های کامپیوتری پرداخته‌ شده است، داده‌ها از طریق امواج رادیویی مبادله می‌شوند. شبکه بی‌سیم سلولی (Cellular network یا Mobile network)، شبکه حسگر بی‌سیم (Wireless sensor network)، شبکه‌های بی‌سیم محلی (WLANs)، بلوتوث (Bluetooth) مثال‌هایی از این نوع شبکه هستند.

انواع شبکه های بی سیم

شبکه های بی سیم شخصی (Wireless personal area networks یا Wireless PANs)

شبکه‌های بی‌سیم شخصی، یک ارتباط بی‌سیم میان چندین دستگاه در یک فضای کوچک است. این شبکه می‌تواند شامل کامپیوترها، دستگاه‌های موبایل و لوازم جانبی مانند هدفون باشد. معروف‌ترین شبکه بی‌سیم شخصی، شبکه بلوتوث (Bluetooth) است.

معروف‌ترین شبکه WPAN

شبکه های بی سیم محلی (Wireless local area networks یا Wireless LANs)

شبکه‌های بی‌سیم محلی، در یک ساختمان می‌تواند دستگاه‌های مختلفی را به هم متصل کند. این شبکه نسبت به شبکه‌های شخصی (WPANs) تنوع و تعداد دستگاه بیشتری را شامل می‌شود. شبکه بی‌سیم محلی می‌تواند شامل کامپیوترها، دستگاه‌های موبایل، چاپگر‌ها، دیواره‌های آتش (Firewall)، نقاط دسترسی (Access point) و مسیریاب (Router) باشد. معروف ترین شبکه بی سیم محلی Wi-Fi است. دو شکل پیاده سازی شبکه محلی بی سیم، پیاده سازی زیرساختی (Infrastructure) و پیاده سازی موردی (ad hoc یا ادهاک) هستند که در بخش مربوطه توضیح داده خواهند شد.

شبکه های بی سیم شهری (Wireless metropolitan area networks یا Wireless MANs)

شبکه‌های بی‌سیم شهری، همانطور که از نام آن پیداست، شبکه گسترده ای در اندازه یک شهر یا فضای بزرگ است که چندین شبکه محلی را به هم متصل می‌کند. این شبکه‌های محلی می‌تواند از طریق فیبرهای نوری (Fiber optic) به هم متصل شوند و تشکیل یک شبکه شهری بدهند.

شبکه های بی سیم گسترده (Wireless wide area networks یا Wireless WANs)

شبکه‌های بی‌سیم گسترده، در واقع اتصال شبکه‌های شهری و محلی مختلف هستند. این نوع شبکه، فضای گسترده‌ای مانند محدوده چند شهر یا یک کشور را پوشش می‌دهند. شبکه اینترنت نوعی WAN است. از شبکه‌های بی‌سیم گسترده می‌توان به شبکه سلولی اشاره کرد.

پیاده سازی شبکه های بی سیم محلی

شبکه بی سیم زیرساختی (Infrastructure)

شبکه بی‌سیم زیرساختی، با استفاده از نقطه دسترسی (Access point) ساخته می‌شود. این مد پیاده سازی برخلاف مد ادهاک (Ad-Hoc) متمرکز است و اتصال‌ها از طریق یک نقطه مرکزی که همان نقطه دسترسی است ایجاد می شود. در ادامه به معرفی مختصر نقطه دسترسی و ویژگی های آن می‌پردازیم.

نقطه دسترسی یکی از تجهیزات لایه دو شبکه است که دستگاه های یک شبکه بی‌سیم را به یک شبکه سیمی (مانند Ethernet) متصل می‌کند. به بیان دیگر، نقطه دسترسی داده های ارسال شده توسط دستگاه های بی سیم از طریق امواج را دریافت و آن را روی سیم ارسال می‌کند و بالعکس؛ داده هایی را که از طریق سیم دریافت می‌کند را توسط امواج به دستگاه‌های بی سیم انتقال می دهد. توجه کنید که دستگاه های شبکه بی‌سیم مانند موبایل ها و کامپیوترها تنها به نقطه دسترسی اتصال دارند و با هم ارتباط مستقیمی ندارند. از قابلیت‌های نقطه دسترسی می‌توان به ایجاد دامنه وسیع و پوشش نقاط کور و امکان اتصال تعداد زیادی دستگاه بی سیم به آن اشاره کرد. در یک فضای بزرگ، در صورت وجود چندین نقطه دسترسی، با دور شدن از یک نقطه دسترسی و نزدیک شدن به نقطه دسترسی دیگر، اتصال شما با نقطه دسترسی جدید برقرار می‌شود و به این شکل ارتباط شما با شبکه حفظ می شود. مسیریاب (Router) یکی از تجهیزات لایه سه شبکه است که عملا یک شبکه محلی را به اینترنت متصل می‌کند. در یک ساختمان شبکه‌های بی‌سیم و سیمی با استفاده از نقاط دسترسی یک شبکه محلی واحد را تشکیل می دهند که نهایتا از طریق یک مسیریاب، این شبکه محلی می‌تواند به شبکه اینترنت متصل شود. نمونه این شبکه را در تصویری که در بخش شبکه های بی سیم محلی آورده  شده مشاهده  کنید.

شبکه بی سیم موردی (Ad hoc یا ادهاک) 

شبکه بی‌سیم موردی یا ادهاک از طریق اتصال دستگاه‌های بی‌سیم به‌ طور مستقیم به یکدیگر ایجاد می شود، از این رو نام دیگر این پیاده سازی نظیر به نظیر (peer to peer) است. این مد پیاده سازی، توزیع شده است و نیازی به زیرساخت ثابت و مشخص مانند نقطه اتصال مرکزی ندارد. در این شبکه هر گره (Node) متصل، داده‌های دریافت شده را برای دیگر گره ها ارسال می‌کند. به‌دلیل نبود یک مدیریت مرکزی در این پیاده سازی، گره‌ها باید تغییراتی مانند تغییر توپولوژی را دنبال و مدیریت کنند. این پیاده سازی با چالش‌های امنیتی روبرو است. از آن جایی که در این شبکه یک واحد مرکزی تبادل داده مانند مسیریاب وجود ندارد، امکان استفاده از تجهیزات امنیتی مانند دیواره آتش (Firewall) وجود ندارد. به علاوه به خاطر مکانیزم توزیع شده، اعمال سیاست‌های امنیتی منوط به مشارکت همه گره ها است. همچنین مسیریابی می‌تواند با ایراد یا دستکاری هر گره دچار مشکل شود. در صورت نیاز به یک شبکه کوچک و موقت استفاده از شکل ادهاک توصیه می شود، چرا که نیازی به تهیه تجهیزات برای ایجاد شبکه ندارد و به راحتی با استفاده از خود دستگاه ها شکل می گیرد. اما در صورت نیاز به یک شبکه دائمی و یا بزرگ و داشتن ملاحظات امنیتی جدی، مانند شبکه یک سازمان، استفاده از پیاده سازی زیرساختی توصیه می‌شود.

منظور از Wi-Fi چیست؟

همانطور که در بخش انواع شبکه‌های بی‌سیم اشاره شد، Wi-Fi یک تکنولوژی ایجاد شبکه‌های بی‌سیم محلی است. در واقع Wi-Fi یک نام تجاری برای پیاده سازی استانداردهای  IEEE 802.11x  است. این استانداردها امکان تبادل داده را از طریق امواج رادیویی فراهم می‌کنند. در ادامه این خانواده از استاندارد ها را بررسی می‌کنم.

استاندارد های Wi-Fi یا IEEE 802.11x

همان طور که در بخش قبل به آن اشاره شد، این خانواده از استاندارد‌ها با استفاده از امواج رادیویی امکان تبادل داده را فراهم می‌کنند، در ادامه مهم‌ترین اعضای این گروه از استاندارد ها را بررسی می‌کنیم.

استاندارد 802.11

802.11 اولین استاندارد ارائه شده در این گروه است. در سال 1997 معرفی شد و سرعت انتقال داده 1 تا 2 مگابیت بر ثانیه (Mbps) را فراهم می‌کرد. این استاندارد از فرکانس 2.4 گیگاهرتزی (GHz) استفاده می‌کرد و یکی از دو روش طیف گسترده پرش فرکانسی (FHSS یا Spread Spectrum Frequency Hopping) و یا طیف گسترده دنباله مستقیم (DSSS یا Direct Sequence Spread Spectrum) را برای انتقال داده به کار می‌گرفت. 802.11 سال هاست که استفاده نمی‌شود و استاندارد های جدیدتر جایگزین آن شده است.

استاندارد 802.11a

این استاندارد در سال 1999 معرفی شد و از فرکانس 5 گیگاهرتزی استفاده می‌کرد. سرعت انتقال داده تا 54 مگابیت بر ثانیه را ارائه می‌داد. هدف این استاندارد کاهش تداخلات رادیویی در شبکه های شلوغ بود. با وجود سرعت بالا، این استاندارد محدوده کمی را پوشش می‌داد. این استاندارد برخلاف 802.11، از روش تقسیم فرکانسی چندگانه متعامد (OFDM یا Orthogonal Frequency Division Multiplexing) استفاده می‌کرد.

استاندارد 802.11b

آغاز محبوبیت Wi-Fi! این استاندارد نیز در سال 1999 ارائه شد. 802.11b تنها از روش DSSS استفاده می‌کند و سرعت انتقال حداکثر 11 مگابیت بر ثانیه (که با توجه به قدرت سیگنال ممکن است به 5.5، 2 و یا 1 مگابیت بر ثانیه کاهش یابد) را فراهم می‌کند. این استاندارد که از فرکانس 2.4 گیگاهرتزی، یک اصلاحیه برای نسخه اول (802.11) بود که عملکرد این استاندارد را به عملکرد Ethernet نزدیک کرد.

استاندارد 802.11g

802.11g در سال 2003 ارائه شد. این استاندارد از فرکانس 2.4 گیگاهرتزی و روش OFDM استفاده می‌کرد و سرعت انتقال تا 54 مگابیت بر ثانیه را ارائه می‌داد. این استاندارد که به نوعی ترکیب دو ترکیب دو استاندارد قبلی است، آغاز فراگیری Wi-Fi است.

استاندارد 802.11n

برای اولین‌بار در سال 2009 و در استاندارد 802.11n استفاده از هر دو فرکانس 2.4 و 5 گیگاهرتزی مطرح شد. در این استاندارد از روش چندین ورودی، چندین خروجی (MIMO یا Multiple Input, Multiple Output) استفاده می‌کرد که اجازه بهره‌ گیری از چند آنتن و انتقال موازی را ایجاد می‌کرد. این استاندارد سرعت انتقال 150 مگابیت بر ثانیه را ارائه می دهد که با استفاده از 4 کانال انتقال، به سرعت انتقال حداکثر 600 مگابیت بر ثانیه می رسد. علاوه بر این به دلیل استفاده از فرکانس 2.4 گیگاهرتزی پوشش مناسبی نیز ایجاد می‌کند. این استاندارد با نام Wi-Fi 4 نیز شناخته می‌شود.

استاندارد 802.11ac

استاندارد 802.11ac یا Wi-Fi 5 که در سال 2013 ارائه شد، از فرکانس 5 گیگاهرتزی استفاده می کند، بنابراین پوشش خوبی ندارد. اما در مقابل، این استاندارد افزایش چشمگیر سرعت انتقال را ارائه داد که با استفاده از روش  MIMO، سرعت انتقال حداکثر به 3.5 گیگابیت بر ثانیه (Gbps) می رسد. عموم دستگاه های امروزی از Wi-Fi 5  و Wi-Fi 4 بهره می‌برند.

استاندارد 802.11ax

آخرین استاندارد Wi-Fi در حال حاضر! این استاندارد که در سال 2019 معرفی شد از دو فرکانس 2.4 و 5 گیگاهرتزی استفاده می‌کند با نام Wi-Fi 6 نیز شناخته می‌شود. این استاندارد به صورت تئوری، سرعت انتقال 9.6 گیگابیت بر ثانیه را می‌تواند فراهم کند. 802.11ax امکان اتصال تعداد زیادی کاربر به طور همزمان را ایجاد می‌کند.

امنیت Wi-Fi

یکی از نقاط منفی که شبکه‌های بی سیم به ویژه Wi-Fi با آن مواجه هستند، چالش‌های امنیتی این نوع شبکه است. واضح است که بر خلاف شبکه سیمی، در محدوده یک شبکه Wi-Fi یک کاربر غیرمجاز با یک دستگاه با قابلیت اتصال بی سیم (مانند لپ تاپ)، در صورت ضعیف بودن امنیت شبکه، می تواند به آن متصل شود و اقدام به عمل خرابکارانه بکند. این عمل می‌تواند سرقت اطلاعات حساس از دستگاه های مجاز، شنود بسته های ترافیکی شبکه، دستکاری داده های مهم روی دستگاه‌ها و یا اعمال دیگر باشد. در ادامه به بررسی روش‌های تامین امنیت Wi-Fi می‌پردازیم.

• تغییر گذرواژه پیش فرض ابزار مورد استفاده در شبکه راه ساده اما موثری است. سو استفاده از تنظیمات پیش فرض برای ورود غیرمجاز یکی از مشکلات شایع امنیتی است.
• معرفی MAC Address افرادی که مجاز به استفاده از شبکه هستند. MAC Address نوعی شناسه منحصر به کارت شبکه است. بنابراین هر دستگاهی که به شبکه متصل می شود، شناسه یکتایی خواهد  داشت که می‌توان با معرفی شناسه افراد مجاز، افراد غیرمجاز را از دسترسی به شبکه منع کرد.

در ادامه پروتکل‌های امن سازی Wi-Fi را بررسی می‌کنیم.

• پروتکل WEP یا Wired Equivalent Privacy اولین پروتکل ارائه شده برای امنیت شبکه‌های بی‌سیم بود که درسال 1999 معرفی شد و به عنوان پروتکل امن سازی Wi-Fi مورد استفاده قرار گرفت. این پروتکل همانطور که از نام آن پیداست، با هدف ایجاد امنیت معادل شبکه‌های سیمی ارائه شد. اگر چه مشکلات امنیتی متعدد و آسیب پذیری های این پروتکل باعث شد که به طور رسمی در سال 2004 کنار گذاشته شود. به دلیل آسیب پذیری این پروتکل، شبکه‌هایی که از آن استفاده می کنند باید پروتکل های جدیدتر را جایگزین کنند.

• پروتکل WPA یا Wi-Fi Protected Access به عنوان یک بهبود موقتی برای WEP در سال 2003 ارائه شد. این مدل رمزنگاری قوی تری نسبت به WEP انجام می داد و نصب و راه اندازی ساده تری داشت.هر چند با وجود پیشرفت قابل توجه نسبت به WEP، با گذشت زمان آسیب پذیری هایی برای آن کشف و منتشر شد، WPA در کنار نسخه دوم آن، پرکاربردترین پروتکل های امنیت Wi-Fi هستند.
• پروتکل WPA2 در سال 2004 معرفی شد. این پروتکل با وجود نصب و راه اندازی ساده تر نسبت به دو پروتکل قبلی، امنیت بالایی ایجاد می‌کند. این پروتکل برای رمز کردن داده ها از رمزنگاری AES استفاده می‌کند که به عنوان یک روش امن شناخته می‌شود. از این پروتکل در شبکه‌های سازمانی و خانگی استفاده می شود.

شبکه حسگر بی سیم (WSN یا Wireless Sensor Network)

یکی از شبکه‌های بی سیم محلی که استفاده‌های متنوعی دارد، شبکه حسگر بی‌سیم است. این شبکه به شکل ادهاک (Ad-hoc) پیاده سازی می‌شود (این پیاده سازی در بخش پیاده سازی شبکه‌های بی‌سیم محلی بررسی شد). در این شبکه، تعداد زیادی گره (Node) در یک محیط رها می‌شوند تا اطلاعات خاصی را درباره آن محیط جمع آوری و ارسال کنند. این اطلاعات توسط یک واحد مرکزی جمع آوری و به کاربر نهایی ارسال می‌شود. همانطور که در پیاده سازی ادهاک اشاره شد، این شبکه نیازی به زیرساخت‌های ارتباطی ندارد و گره ها تنها با ارتباط با یکدیگر شبکه را تشکیل می دهند. در این شبکه به علت وجود مدیریت توزیع شده، نیازی به تعیین مکان دقیق حسگرها وجود ندارد.

اجزای شبکه حسگر بی سیم

• گره حسگر (Sensor Node): این نوع گره وظیفه جمع آوری اطلاعات مشخصی مانند ارتعاش، امواج صوتی، دما و یا اطلاعات دیگر از محیط را دارد. پردازشگر حسگر سپس اطلاعات جمع آوری شده را به طور سطحی پردازش و آماده ارسال می‌کند و از طریق فرستنده گیرنده رادیویی حسگر، برای گره های دیگر می فرستد. انرژی این گره از طریق یک باتری فراهم می‌شود.
•  گره فعال کننده (Actuator  Node): این گره ها مشابه گره حسگر است اما تفاوت عمده آن داشتن یک عنصر فعال کننده است. در واقع این حسگرها تنها در صورتی فعال می شوند که بخش فعال کننده فعالیت خاصی را دریافت کند.
• مسیریاب:  این گره اطلاعاتی را از محیط دریافت نمی کند، تنها اطلاعاتی که توسط امواج رادیویی از یک گره دریافت می‌کند را به گره های دیگر ارسال می‌کند. این گره برای کم کردن تاثیر منفی موانع میان گره‌ها و گسترش شبکه مورد استفاده قرار می گیرد.
• دروازه (Gateway) یا گره گودال (Sink node): اطلاعات دریافت شده از گره ها را پردازش می‌کند و آن را به کاربر نهایی گزارش می دهد.

شمای شبکه حسگر بی‌سیم

شبکه حسگر بی سیم با چه چالش هایی روبرو است؟

شاید مهم‌ترین چالش این شبکه، مدیریت مصرف انرژی آن است. در صورتی که این مسئله مدیریت نشود، حسگرها با اتمام شارژ باتری از شبکه خارج می‌شوند که این مورد می‌تواند تاثیر مخرب بر هدف شبکه داشته  باشد. یک راه حل برای این مسئله، استفاده از انرژی خورشیدی برای شارژ باتری حسگرها است. راه دیگر به خواب رفتن حسگرها در زمان بیکاری است. خوابیدن و بیدار شدن حسگرها توسط واحد مرکزی کنترل می شود. در این روش، حسگر ها 90 درصد مواقع را در وضعیت خواب به سر می برند که تاثیر زیادی در ذخیره انرژی آن ها دارد. چالش دیگر، مسئله امنیت این شبکه است. همانطور که در بخش شبکه بی‌ سیم موردی (Ad hoc) به آن اشاره شد، برقراری امنیت در این نوع شبکه‌ها دشواری‌های مختص به خود را دارد. شبکه حسگرهای بی‌سیم نیز از این مورد مستثنا نیست. از چالش‌های دیگر این شبکه می‌توان به کیفیت خدمت (QoS یا Quality of Service) و پهنای باند مورد نیاز گره ها است.

موارد استفاده حسگرهای بی‌سیم به شرح زیر است :

• اینترنت اشیا (IoT یا Internet of Things)
• بررسی ویژگی های محیطی مانند فشار هوا، دما و رطوبت
• شناسایی حوادث محیطی مانند رانش زمین
• استفاده پزشکی برای مشاهده وضعیت بیمار

شبکه بی سیم سلولی یا شبکه موبایل (Cellular Network یا Mobile Network)

همانطور که در بخش انواع شبکه‌های بی‌سیم اشاره شد، معروف ترین شبکه بی‌سیم گسترده، شبکه سلولی است که در این بخش به طور مختصر به معرفی آن می‌پردازیم. این شبکه همانطور که از نام آن برمی‌آید، شبکه ای از سلول ها است. منظور از سلول یک ناحیه جغرافیایی است که معمولا توسط حداقل یک فرستنده-گیرنده (Base Transceiver Station) پوشش داده می شود. اندازه سلول ها برابر نیست. منطقه های با تعداد دستگاه بیشتر سلول بزرگ‌تری نسبت به مناطق خلوت تر دارند.این سلول ها در کنار هم می‌توانند یک شبکه گسترده در یک ناحیه بزرگ ایجاد کنند.

همانطور که در تصویر زیر مشخص است، فرستنده-گیرنده مستقر در هر سلول، از فرکانسی متفاوت با فرکانس سلول های مجاور استفاده می کند. این کار مانع از تداخل امواج دو سلول مجاور می‌شود. ارتباط فقط از طریق فرستنده-گیرنده ها امکان پذیر است و دستگاه های متصل به شبکه (مانند موبایل) نمی‌توانند با هم ارتباط مستقیم داشته باشند.

در مقایسه با یک فرستنده واحد مانند پوشش ماهواره ای، در شبکه سلولی به دلیل نزدیک بودن فرستنده-گیرنده‌ها به دستگاه های موبایل، ارسال و دریافت داده با مصرف بهینه انرژی انجام می‌شود. به علاوه به‌ طور توزیع شده، منطقه گسترده ای را تحت پوشش قرار می دهد. از شبکه های پر استفاده سلولی می توان به GSM و GPRS اشاره  کرد.

مزایا و معایب شبکه های بی سیم

حال که شبکه‌های بی‌سیم را بررسی کردیم، در این بخش به نقاط مثبت و منفی این نوع شبکه ارتباطی اشاره خواهیم کرد.

مزایای شبکه های بی سیم

• به‌دلیل نبود ارتباطات سیمی، هزینه و زحمت ایجاد و نگهداری این نوع شبکه در طول زمان نسبت به شبکه سیمی کمتر است. به عنوان مثال، هزینه‌های جانبی مانند هزینه نگهداری و ترمیم خرابی های سیم و یا نصب تجهیزات جدید برای گسترش شبکه وجود ندارد. بنابراین این نوع شبکه از لحاظ هزینه مقرون به صرفه است.
• دسترسی  پذیری بالاتر، به عنوان مثال در هر جای خانه و یا در حال حرکت به راحتی با فعال کردن Wi-Fi موبایل می توانید به شبکه متصل شوید. واضح است که این سهولت دسترسی در شبکه سیمی وجود ندارد.
• امکان ایجاد این نوع شبکه در مکان‌هایی که شرایط ایجاد شبکه سیمی وجود ندارد (به عنوان مثال به دلیل شرایط نامساعد محیطی).
• مقیاس پذیری، در یک شبکه بی سیم، دستگاه جدید با ورود به محدوده بدون نیاز به نصب تجهیزات جدید می‌تواند به راحتی به شبکه متصل شود.

معایب شبکه های بی سیم

• مهم‌ترین مسئله این نوع شبکه، دشواری تامین امنیت آن است. از آنجایی که هر کاربری با یک دستگاه بی سیم مانند لپ تاپ یا موبایل و بدون احراز هویت می تواند به شبکه متصل شود، جلوگیری از اعمال خرابکارانه می‌تواند یک چالش جدی باشد. برخی از این چالش‌ها و راه حل های موجود را در بخش امنیت Wi-Fi بررسی کردیم.
• سرعت انتقال داده در شبکه‌های بی‌سیم نسبت به شبکه‌های سیمی کمتر است.
• مشکلات نصب، به عنوان مثال، در یک ساختمان استفاده از دو شبکه بی‌سیم می‌تواند بر هم تاثیر منفی بگذارد.
• کیفیت این شبکه ممکن است در برخی نقاط مانند نقاط کور ضعیف باشد.

جمع بندی

همانطور که بررسی کردیم، با پیدایش شبکه‌های بی‌سیم، راه حل‌های جدیدی برای مسائل موجود شکل  گرفت. همچنین این نوع ارتباط، این فرصت را ایجاد کرد که ایده‌هایی که پیش از این امکان عملی شدن نداشتند، امروزه به شکل جدی پیگیری شوند. ایده‌هایی مانند اینترنت اشیا و به طور کلی تر شبکه حسگر بی‌سیم که امکان بروز با شبکه سیمی را نداشتند. اما در سمت مقابل این شبکه با چالش‌هایی نیز روبرو است. سرعت پایین انتقال داده (در مقایسه با شبکه سیمی) و مشکلات امنیتی مهم‌ترین چالش‌های امروز این گروه از شبکه‌ها هستند.

مطالب مرتبط

همه مقالات

تحصیل در خارج از کشور

بهترین زبان برنامه نویسی برای ویندوز

وظایف مهندس نرم افزار چیست؟

همه چیز درباره بیگ دیتا