برای مطالعه متون علمی روش علمی وجود دارد به نام PQ6R ، که اجرای این روش را به شما دانشجویان عزیز اکیداً توصیه میکنم
این روش 8 مرحله دارد که با به کارگیری آن حتماً موفق خواهید شد و از اتلاف وقتتان نیز جلوگیری میشود این مراحل عبارتند از:
1) پیش مطالعه یا خواندن اجتمالی P=Preview
2) سوال گذاری Q=Question
3) دقیق خواندن R1= Read
4) ثبت کردن یا یادداشت برداری R2= Record
5) تفکر عمیق R3= Reflect
6) اصلاح و بازنگری R4=Revise
7) بازگو کردن، با صدای بلند بازگو کردن R5= Recite
8) مرور کردن R6= Review
مرحله اول : پیش مطالعه
در پیش مطالعه نگاهی اجمالی و کلی یا روزنامهای به سرفصلها، عناوین درشت، موضوعها و ... میتواند کمک بزرگی باشد تا قبل از کامل خواندن، ساختار یا طرح کلی مطالب دستگیرتان شود و ذهنتان برای تأمل بیشتر آماده گردد.
مرحله دوم : سوال گذاری هنگام مطالعه
این مرحله سبب تحریک حس کنجکاوی است. اندیشههای خلاق از پی سوالات خلاق به وجود میآیند و بهتر است یادگیری با طرح سوال آغاز گردد تا اینکه مجموعهای از اطلاعات به صورت طوطیوار حفظ گردد. در این مرحله باید در ذهن خود سوالاتی در ارتباط با مطالب آن قسمتی که میخواهید بخوانید طرح کنید تا هنگام خواندن و مطالعه دقیق، در پی یافتن جواب سوالاتای باشید که در ذهن خود پروراندهاید.
مرحله سوم : مطالعه و خواندن دقیق
در این مرحله خواندن، به صورت دقیق و با سرعت مناسب صورت میپذیرد، هرجا به نکتهای مفید و ضروری رسیدیم آن را به صورت کلید واژه یادداشت کنیم در واقع در خواندن باید به دو نکته اساسی توجه نمود:
الف- سازمانبندی اطلاعات که همان ارتباط دهی بین جملات و پاراگرافهای خوانده شده با جملات و پاراگرافهای قبلی و بعدی است که منجر به یادگیری معنادار میشود
ب- یادداشت برداری یا خلاصهنویسی که در مرحله چهار آمده است.
مرحله چهارم : یاداشت برداری هنگام مطالعه
این مرحله همراه با مرحله سوم انجام میگیرد. در این مرحله باید مهمترین کار یعنی سازماندهی اطلاعات روی طرح شبکهای مغز انجام گیرد. هرچند این مرحله بسیار زمان بر است اما ماندگاری مطالب در ذهن را چند برابر افزایش و فراموشی را چند برابر کاهش میدهد. همیشه به دانشجویانام توصیه کردهام که اگر میخواهد جز رتبههای برتر کنکور ارشد و دکتری کامپیوتر و فناوری اطلاعات باشند باید حداقل 20 عدد خودکار و 10 عدد دفتر 100 برگ چرک نویس مصرف کنند، و این بدین معناست که داوطلبان کنکور کامپیوتر باید پیوسته در حال نوشتن باشند
مرحله پنجم: تفکر عمیق هنگام و پس از مطالعه
این مرحله نیز تا حدودی با دو مرحله قبل ادغام میشود زیرا باید هم در حین خواندن روی مطالب تفکر داشته باشیم و هم بعد از سازماندهی مطالب روی کلمات کلیدی تفکر کنیم. در واقع تفکر انتقادی و فراشناخت در این مرحله میتواند کمک مؤثری به گسترش و درک عمیقتر مطالب نماید که این مطلب در حین تدریس در کلاس درس نیز مهم میباشد و دانشجویان باید توجه ویژهای به آن نمایند.
مرحله ششم: اصلاح و بازنگری در مطالعه
در این مرحله نگاهی بر مطالب کوتاه و خلاصه شده و تفکری بر روی آن صورت میپذیرد جهت درک این مطلب که در کدام قسمت اشکال وجود دارد تا دوباره به کتاب رجوع کرد و به نتیجه رسید.
مرحله هفتم: مرحله بازگو کردن یا از حفظ گفتن مطالبی که مطالعه شده است
در این مرحله باید بدون نگاه به مطالب کتاب آنچه که خوانده شده است به صورت سوال و جواب امتحان گردد تا ماندگاری مطالب در ذهن بیشتر باشد. در همین رابطه روشی را ابداع کردهام به نام تصویر سازی ذهنی که البته این مورد با تصویر سازی ذهنی که روانشناسان میگویند متفاوت است، این روش فوق العاده است و اجرای آن را به داوطلبانی که بدنبال کسب رتبههای تک رقمی در کنکور ارشد کامپیوتر هستند توصیه میکنم. این روش را در همایش 0 تا 100 نحوه صحیح برنامه ریزی به داوطلبان کنکور ارشد کامپیوتر و آی تی میگویم، که برای دیدن فیلم این همایش میتوانید به قسمت برنامه ریزی و مشاوره کنکور ارشد کامپیوتر و آی تی مراجعه کنید
مرحله هشتم: مرور کردن مطالعه انجام شده
از روی یادداشتها و خلاصهنویسیهایتان یا آنچه طرحواره ذهنتان شده مرور کنید
قبل از انجام مرور به نکات زیر توجه کنید تا اهمیت آن بیشتر مورد توجه شما قرار گیرد.
حدود 80% مطالب به خصوص در 24 ساعت اول فراموش میشوند لذا مرور ضروری است بنابراین به مرور خلاصه شدهها در 24 ساعت بعد از یادگیری توجه کنید و سپس مرور را به یک هفته بعد موکول کنید یعنی روز آخر هفته باید زمانی برای مرور تمام یادگیریها در طول هفته گذاشت و سپس یک ماه بعد از این مرور مجدداً عمل مرور کردن را تکرار میکنید با این شیوه مطمئن باشید که فراگیری مطالب از سوی شما به حداکثر میرسد. البته نظریههای زیادی برای روشهای مرور و بازههای مرور وجود دارد. برای مطالعه بیشتر در مورد مرور میتوانید به مقالههای مرور و چگونه حافظه قویای داشته باشیم رجوع کنید