پایتون (Python)زبان برنامه نویسی پایتون چیست؟ – نحوه شروع و دلایل محبوبیت
زبان برنامه نویسی پایتون (Python) چیست؟ این مقاله عالی به بررسی دلایل محبوبیت پایتون، موارد استفاده از پایتون و نحوه شروع به برنامه نویسی پایتون پرداخته، یک زبان برنامه نویسی سطح بالا، شی‌گرا و مفسری است که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. نصب پایتون برای شروع یادگیری و کار با آن، اولین گام در راستای آموختن این زبان پرکاربرد است، از طرفی سیستم عامل لینوکس، یک محیط عالی برای برنامه‌نویسان ایجاد کرده است و فارغ از این موضوع، بسیاری از سرورها نیز از این سیستم عامل (Operating System)سیستم عامل چیست به زبان ساده، چرا باید از OS استفاده کنیم؟
این مقاله عالی به معرفی سیستم عامل (Operating System|OS) به زبان ساده پرداخته، همچنین بررسی کرده که چرا باید از سیستم عامل استفاده کنیم بهره می‌برند؛ بنابراین چگونگی نصب زبان پایتون در سیستم عامل لینوکس دارای اهمیت ویژه‌ای می‌باشد. در این مقاله خواهیم دید که چگونه پایتون را برای لینوکس، دانلود و در لینوکس‌های Ubuntu و Fedora نصب کنیم.
پیش‌نیازها و مراحل قبل از نصب
آیا پایتون بر روی سیستم لینوکسی ما از پیش نصب است یا خیر؟
در بیشتر توزیع‌های محبوب سیستم عامل لینوکس، پایتون به طور پیشفرض نصب است، بنابراین پیش از نصب پایتون در لینوکس، باید بررسی کنیم که آیا پایتون بر روی سیستم ما نصب است یا خیر. جهت انجام این کار کافیست در ترمینال لینوکس، دستور python3 را وارد کنیم. این دستور ما را وارد محیط زبان پایتون در ترمینال لینوکس می‌کند.
Ubuntu@ubuntu :~$ python3اگر قصد داشته باشیم تا از نصب نسخه خاصی از پایتون اطمینان حاصل کنیم، می‌توان از دستور python3.X که X نسخه مورد نظرمان می‌باشد، استفاده کرد. مانند دستور زیر:
Ubuntu@ubuntu :$ python3.11در صورتی که پایتون بر روی سیستم از پیش نصب باشد، خروجی زیر نمایش داده می‌شود و نیازی به نصب دوباره آن نیست؛ مگر اینکه بخواهیم نسخه متفاوتی از پایتون را بر روی سیستم خود نصب کنیم.
Ubuntu@ubuntu :$ python3
Python 3.10.6 (main, Nov 2 2022, 18:53:38) [GCC 11.3.0] on linux
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
برای بررسی کردن از پیش نصب بودن پایتون 2 نیز به جای عبارت python3، python2 را جایگزین کنید.
برای نصب پایتون در لینوکس به چه پیش‌نیازهایی احتیاج داریم؟
جهت نصب موفقیت‌آمیز زبان پایتون در لینوکس، به 2 مورد احتیاج خواهید داشت:
- سیستمی با حداقل 2 گیگابایت رم (ترجیحاً 4 گیگابایت) و 5 گیگابایت فضای خالی از حافظه ثانویه (هارد).
- دسترسی sudo جهت نصب پایتون. دستور sudo به کاربران اجازه می‌دهد تا برنامه‌های مختلف را با دسترسی Root User یا کاربر ریشه اجرا کنند (از دستور sudo su می‌توانید برای ماندن در فضای Root استفاده کنید).
نکاتی در نصب پایتون در لینوکس
به طور کلی دو روش جهت نصب پایتون در لینوکس وجود دارد، نصب مستقیم به وسیله Package Manager و نصب از طریق سورس کد و کامپایل کردن کل زبان پایتون. به چند دلیل ممکن است که لازم داشته باشیم پایتون را به وسیله سورس کد آن نصب کنیم، از جمله این عوامل می‌شود به موارد زیر اشاره کرد:
- توزیع لینوکسی که استفاده می‌کنیم، Package Manager را نداشته باشد و یا Package Manager آن پایتون را به هر دلیلی پشتیبانی نکند.
- می‌توان از این طریق، روند کامپایل شدن زبان پایتون را کنترل کرد.
- نصب و تست نسخه‌های بتای پایتون.
در ادامه به بررسی هر دو روش نصب در لینوکس‌های بر پایه توزیع Ubuntu و Fedora خواهیم پرداخت.
دوره برنامه نویسی پایتون
نمونه فیلم‌هایی از جلسات برنامه نویسی پایتون
دو راه نصب پایتون 3 در لینوکس
راه اول: نصب پایتون در لینوکس به وسیله Package Manager
نصب در لینوکس‌های بر پایه توزیع Ubuntu
در لینوکس‌های بر پایه توزیع‌های Ubuntu می‌توان از دستور apt-get install python3 استفاده کرد.
root@Ubuntu:/home/ubuntu# apt-get install python3البته باید به دو نکته توجه کرد:
- همانطور که در بخش قبل اشاره شد، جهت نصب پایتون در لینوکس به دسترسی sudo نیاز خواهیم داشت؛ بنابراین اگر از قبل دسترسی Root یا ریشه را فعال نکرده‌اید باید قبل از دستور نصبی که در بالا آورده شده، دستور Sudo را نیز اضافه کنید.
در ادامه اجرای این دستور لازم است رمز عبور یا Password را جهت وارد شدن به سطح دسترسی Root وارد کنید. توجه کنید در بخشی که رمز عبور را وارد می‌کنید، کاراکتر تایپ شده جهت افزایش امنیت نمایش داده نخواهد شد (موردی که شاید برای کسانی که تازه کار هستند گیج کننده باشد).Ubuntu@ubuntu :~$ sudo apt-get install python3[sudo] password for Ubuntu: - اگر قصد دارید نسخه (Version) خاصی از پایتون را نصب کنید، می‌توانید از دستور زیر استفاده کنید.
Ubuntu@ubuntu :~$ sudo apt-get install python3.11
در دستور بالا پس از اجرای دستور، پایتون نسخه 11 نصب خواهد شد. می‌توانید به جای عدد 11، نسخه‌های مختلفی از پایتون را که مدنظرتان است را قرار دهید.
نصب در لینوکس‌های بر پایه توزیع Fedora
تنها تفاوتی که در نصب پایتون در این توزیع لینوکسی با توزیع‌های بر پایه Ubuntu وجود دارد، نام Package Management در این توزیع‌ها است. برای نصب پایتون در این نوع از توزیع‌ها، دستور زیر را می‌توان به کار برد:
[liveuser@localhost-live ~]$ sudo yum install python3همانطور که در قبل دیدیم، چنانچه نسخه خاصی از پایتون را برای نصب در نظر دارید، می‌توانید در انتهای دستور، عدد آن نسخه را اضافه کنید.
راه دوم: به وسیله سورس کد پایتون
در این بخش همانند بخش قبل، نصب پایتون در دو ورژن لینوکس بر پایه Ubuntu و Fedora بررسی خواهد شد.
نصب پایتون 3 در لینوکس‌های بر پایه توزیع Ubuntu
در ابتدا به نصب پایتون در لینوکس‌های بر پایه Ubuntu می‌پردازیم. برای شروع کار باید پیش‌نیازهای مورد نیاز را نصب کنیم.
گام اول: نصب پکیج‌های توسعه مورد نیاز
می‌توانید با اجرای دستور زیر، نرم‌افزارهای مورد نیاز را دانلود و نصب کنید. در ابتدا باید به نکته‌ای اشاره کرد که اگر تازه‌کار هستید ممکن است به کارتان بیاید. برای Paste کردن متن یا دستوری در محیط ترمینال لینوکس، باید کلیدهای Ctrl+Shift+V را نگه دارید.
Ubuntu@ubuntu :~$ sudo apt install build-essential zlib1g-dev libncurses5-dev libgdbm-dev libnss3-dev libssl-dev libreadline-dev libffi-dev libsqlite3-dev libbz2-devگام دوم: دانلود آخرین نسخه پایدار پایتون
آخرین نسخه پایتون را می‌توان در وب سایت رسمی پایتون یافت. برای دانلود سورس کد پایتون می‌توان به‌صورت زیر از دستور wget استفاده کرد.
Ubuntu@ubuntu :~$ wget https://www.python.org/ftp/python/3.11.1/Python-3.11.1.tgzگام سوم: استخراج فایل دانلود شده
به مسیری که فایل فشرده پایتون دانلود شده است بروید (چنانچه مسیر را پس از دانلود تغییر نداده باشید، نیازی به این عمل نیست) و سپس دستور زیر را اجرا کنید.
Ubuntu@ubuntu :~$ tar -xvf Python-3.11.1.tgz
گام چهارم: پیکربندی
در ادامه به پیکربندی فایل‌های استخراج شده می‌پردازیم، پیش از انجام این عمل، باید به مسیر (Directory) فایل استخراج شده برویم، سپس دستور مربوط به پیکربندی را اجرا کنیم.
Ubuntu@ubuntu :~$ cd Python-3.11.1
Ubuntu@ubuntu :~$ ./configure --enable-optimizations
گام پنجم: کامپایل
در این گام می‌توان پایتون را کامپایل کرد. برای این کار از دستور زیر استفاده می‌کنیم.
Ubuntu@ubuntu :~$ make
گام ششم: نصب باینری‌های پایتون
اکنون می‌توان با دستور زیر، باینری‌های زبان پایتون را نصب کرد.
Ubuntu@ubuntu :~$ sudo make altinstall
گام هفتم: تایید صحت نصب
در صورت گذراندن صحیح مراحل فوق، اکنون زبان پایتون بر روی سیستم لینوکسی شما نصب شده است. حال می‌توانید از دستور زیر برای صحت نصب پایتون در لینوکس استفاده کنید. اگر فرآیند نصب به درستی پیش رفته باشد، خروجی نیز به شکل زیر خواهد بود.
Ubuntu@ubuntu:~$ python3.11
Python 3.11.1 (main, Nov 2 2022, 18:53:38) [GCC 11.3.0] on linux
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
>>>در ادامه این بخش، به نصب پایتون در لینوکس‌های بر پایه Fedora خواهیم پرداخت. نصب پایتون در این توزیع‌ها نیز مشابه نصب پایتون در Ubuntu است و در برخی از دستورات متفاوت است.
نصب پایتون 3 در لینوکس‌های بر پایه توزیع Fedora
گام اول: نصب پکیج‌های توسعه مورد نیاز
ابتدا به سراغ نصب پکیج‌های مورد نیاز می‌رویم. این پکیج‌ها تفاوت‌هایی با پکیج‌های مورد استفاده در لینوکس Ubuntu دارند.
[liveuser@localhost-live ~]$ sudo yum install gcc openssl-devel bzip2-devel libffi-devel zlib-develگام دوم: دانلود آخرین نسخه پایدار پایتون
[liveuser@localhost-live ~]$ cd Desktop
[liveuser@localhost-live Desktop]$ wget https://www.python.org/ftp/python/3.10.8/Python-3.10.8.tgz
نکته‌ای که در این بخش وجود دارد این است که در ابتدا باید مسیری که فایل سورس کد پایتون دانلود می‌شود را مشخص کرد. تفاوتی نمی‌کند که شما چه مسیری را مشخص می‌کنید، ولی باید آن را برای مراحل بعدی نصب به خاطر داشته باشید.
گام سوم: استخراج فایل دانلود شده
[liveuser@localhost-live Desktop]$ tar -xzf Python-3.8.12.tgzگام چهارم: پیکربندی
[liveuser@localhost-live Desktop]$ cd Python-3.10.8/
[liveuser@localhost-live Python-3.10.8]$ sudo ./configure --enable-optimization
سپس مسیر (Directory) را به فایلی که پس از استخراج فایل tgz ساخته شد تغییر می‌دهیم و طبق دستور زیر پروسه پیکربندی را شروع می‌کنیم.
گام پنجم: کامپایل
[liveuser@localhost-live Python-3.10.8]$ sudo make -j Xمی‌توانیم از پارامتر j- استفاده کنیم تا دستور کامپایل بر روی هر تعداد هسته CPU که مشخص می‌کنیم اجرا شود (به جای X می‌توان بیشترین تعداد هسته پردازنده‌ای که در اختیار است را قرار داد) در نتیجه کامپایل سریع‌تر انجام می‌شود.
گام ششم: نصب باینری‌های پایتون
[liveuser@localhost-live Python-3.10.8]$ sudo make altinstall
گام هفتم: تایید صحت نصب
در انتها اگر نصب موفقیت‌آمیز باشد، با دستور زیر وارد محیط پایتون خواهیم شد.
[liveuser@localhost-live Python-3.10.8]$ python3.10
Python 3.10.8 (main, Mar 25 2023, 05:20:24) [GCC 12.2.1 20220819 (Red Hat 12.2.1-2)] on linux
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
نمونه فیلم‌های دوره‌های مهارتی
پکیج Python-is-python3
در لینوکس Ubuntu، می‌توان از پکیج python-is-python3 برای نگاشت دستور python3 به python استفاده کرد. برای نصب این پکیج از دستور زیر استفاده کنید.
Ubuntu@ubuntu :~$ sudo apt-get install python-is-python3
پس از نصب، اگر دستور python را در ترمینال اجرا کنید، وارد محیط پایتون خواهید شد.
Ubuntu@ubuntu :~$ python
Python 3.10.6 (main, Nov 2 2022, 18:53:38) [GCC 11.3.0] on linux
Type "help", "copyright", "credits" or "license" for more information.
نصب پایتون 2 در لینوکس
پایتون 2، نسخه قدیمی‌تر پایتون است که در سال 2008، پایتون 3 جانشین آن شد. امروزه در اکثر پروژه‌ها و استفاده‌‌‌های شخصی از پایتون 3 استفاده می‌شود. با این حال چنانچه قصد دارید این نسخه از پایتون را نیز دانلود و نصب کنید، کافیست در مراحلی که شرح داده شد به جای python3، python2 را قرار دهید. مانند دستور زیر که می‌توان برای نصب پایتون 2 در لینوکس Ubuntu استفاده کرد.
Ubuntu@ubuntu :~$ sudo apt-get install python2آخرین نسخه‌ای که از پایتون 2 منتشر شده است، نسخه 2.7.18 می‌باشد؛ بنابراین می‌توانید در دستور بالا این نسخه را لحاظ کنید.
دوره‌های مهارتی رشته کامپیوتر
جمع‌بندی
همانطور که در این بلاگ بررسی شد، برای نصب پایتون در لینوکس‌های بر پایه توزیع‌های Ubuntu از دستور sudo apt-get install python
چگونه پایتون را در لینوکس نصب کنیم؟
برای نصب پایتون در لینوکس می توان از دستور sudo apt-get install python3 در لینوکس Ubuntu و از دستور sudo yum install python3 در لینوکس Fedora استفاده کرد.
آیا پایتون به طور پیشفرض در لینوکس نصب است؟
در بیشتر توزیع های محبوب لینوکس، زبان برنامه نویسی پایتون به طور پیشفرض وجود دارد. اما اگر پایتون به صورت پیشفرض نصب نباشد و یا قصد داشته باشیم نسخه دیگری از آن را نصب کنیم، باید روش نصب آن را بر روی سیستم های لینوکسی بدانیم.
