آیا رشته فنی و حرفه ای برای تحصیل مناسب است؟

رشته تحصیلی افراد، می‌تواند نقش مستقیمی در آینده‌ی شغلی آن‌ها داشته باشد. بنابراین انتخاب رشته یکی از مهم‌ترین انتخاب‌ها برای دانش‌آموزان است. یکی از اصلی‌ترین پارامترها برای انتخاب رشته، علاقه دانش‌آموز است. دانش‌آموزان بعد اتمام امتحانات خرداد، می‌توانند برای انتخاب رشته اقدام نمایند و دو مسیر را پیش رو دارند :

1. کسانی که انتخاب رشته در هنرستان (فنی و حرفه ای، کاردانش) را انتخاب می‌کنند. این دانش‌آموزان پس از اخذ دیپلم، می‌توانند مشغول به‌ کار مرتبط با رشته شوند و یا در دانشگاه‌های فنی و حرفه ای بدون کنکور، برای ادامه تحصیل اقدام نمایند.
2. کسانی که انتخاب رشته در دبیرستان (ریاضی و فیزیک، علوم تجربی، علوم انسانی) را انتخاب می‌کنند و پس از اخذ دیپلم، می‌توانند در کنکور سراسری شرکت کنند و در دانشگاه‌های سطح بالا (در رشته‌های مختلف مانند مهندسی و ...) مشغول به ادامه تحصیل شوند.

در این مقاله قصد داریم با معرفی هنرستان فنی و حرفه ای، به بازارشغلی، درآمد، مزایا و معایب آن بپردازیم.

معرفی رشته فنی و حرفه ای

هنرستان‌های فنی و حرفه ای زیر نظر آموزش و پرورش می‌باشند و رشته‌های بسیار متنوعی را ارائه می‌دهند. هنرستان‌ها با هدف تربیت تکنسین‌ها و متخصصان حوزه‌های مختلف ساخته شده‌اند که باعث می‌شوند تا دانش‌آموختگان این رشته‌ها، سریع‌تر به بازارکار ورود پیدا کنند. همچنین این مدارس، با ارائه دروس کارگاهی، متفاوت‌تر از دبیرستان‌ها عمل می‌کنند. رشته‌های فنی و حرفه ای، به زیرگروه‌های زیر تقسیم می‌شوند.

گروه هنر

این گروه بیش‌ترین شاخه‌ها را در بین زیرگروه‌های دیگر دارد که شامل رشته‌های زیر می‌باشد :

1. طراحی دوخت
2. فتوگرافیک
3. صنایع دستی
4. معماری داخلی
5. انیمیشن و پویانمایی
6. تولید برنامه تلویزیونی
7. گرافیک
8. نقاشی
9. نوازندگی ساز جهانی
10. نوازندگی ساز ایرانی
11. نمایش
12. سینما
13. نقشه کشی معماری
14. طراحی زبان بصری
15. مرمت آثار هنری
16. چاپ دستی
17. پشتیبانی صفحه
18. موسیقی مبانی اهنگ‌سازی

رشته طراحی و دوخت فقط برای خانم‌ها ارائه می‌شود.

گروه مدیریت و خدمات

این گروه، به سه قسمت زیر طبقه می‌شوند :

1. گروه خدمات (ناوبری، حمل و نقل)
2. گروه بازرگانی و امور اداری (حسابداری)
3. گروه بهداشت و سلامت (تربیت بدنی، تربیت کودک)

تربیت کودک نیز فقط در هنرستان‌های دخترانه ارائه می‌شود.

گروه صنعت

این گروه، از پرطرفدارترین گروه‌ها در بین دانش‌‌آموزان است که به زیرشاخه‌های زیر تقسیم می‌شود:

1. برق و رایانه (الکتروتکنیک، الکترونیک، شبکه و نرم‌افزار، الکترونیک و مخابرات دریایی)
2. تعمیر و نگهداری ماشین آلات دریایی (مکانیک موتورهای دریایی)
3. مواد و فرآوری (سرامیک، صنایع شیمیایی، صنایع نساجی، متالوژی، معدن)
4. مکانیک (مکاترونیک، صنایع فلزی، تأسیسات مکانیکی، مکانیک خودرو، ماشین ابراز، صنایع چوب و مبلمان، ابزار)
5. معماری ساختمان (معماری)

دانش‌آموزانی که به رشته کامپیوتر علاقه دارند، می‌توانند به مقاله‌ی زیرشاخه‌های کامپیوتر مراجعه کنند.

گروه کشاورزی

1. امور زراعی
2. امور دامی
3. امور باغی
4. ماشین‌های کشاورزی
5. صنایع غذایی

نحوه ورود به هنرستان فنی و حرفه ای

دانش‌آموزان سال نهم، بعد از پایان امتحانات خرداد، می‌توانند برای انتخاب رشته اقدام نمایند. برای ورود به هنرستان‌های فنی و حرفه ای به معدل خیلی بالا احتیاج ندارید و به راحتی می‌توانید در این مدارس، مشغول به تحصیل شوید. اما به‌طور کلی باید دارای شرایط زیر باشید :

1. مجموع سه نمره پذیرفته شده خرداد یا شهریور هر یک از درس‌های حرفه و فن و هنر در سه پایه دوره راهنمایی بدون ضریب کمتر از 30 نباشد.
2. مجموع نمرات درس‌های مرتبط با رشته در دوره راهنمایی و پایه اول متوسطه (بدون احتساب نمره درس کارگاه خود اتکایی) باید حداقل 60 و معدل آن ها کمتر از 10 نباشد.

بهترین رشته های فنی و حرفه ای از نظر بازارکار

بطور کلی تمام رشته‌های فنی و حرفه ای، بازارکار خود را دارند و افراد درصورت مشغول شدن درهر شاخه‌ای می‌توانند در شغل‌های متنوعی مشغول به‌ کار شوند. اما بعضی از رشته‌ها بازارکار بهتری نسبت به رشته‌های دیگر دارند. رشته‌هایی همانند نرم‌افزار، الکترونیک، الکتروتکنیک و کارهایی از قبیل تعمیرات، بهترین بازارکار را برای فارغ التحصیلان دارند. اما حقیقت امر این است که برای بدست آوردن جایگاه شغلی خوب، باید به معنای واقعی متخصص باشید. امروزه رقیب‌های زیادی در شاخه‌های مختلف هستند و برای پیشرفت زیاد، باید سعی کنید در کار مربوطه، مهارت زیادی داشته باشید بنابراین برای پیشرفت در هرشاخه‌ای مهمترین مسئله علاقه است و با داشتن علاقه می‌توانید، در شغل‌های بسیار عالی فعالیت کنید.

بهترین رشته های فنی و حرفه ای برای پسران

به‌ طور کلی تمام رشته‌های فنی و حرفه ای برای پسران مناسب است، بجز مواردی که فقط مخصوص بانوان هستند. اما رشته‌های گروه برق و رایانه به‌ دلیل پیشرفت تکنولوژی بسیار مناسب پسران می‌باشد.

شبکه و نرم‌افزار

محبوب‌ترین رشته در بین هنرجویان است و بازارهای بسیار متنوعی در آن وجود دارد. امروزه کامپیوترها نقش اساسی در زندگی و همچنین صنعت را دارند و با هدف راحتی در کار انسان ساخته شده‌اند. از مشاغل مربوطه میتوان به موارد زیر اشاره کرد.

• برنامه نویسی و طراحی وبسایت
• فعالیت در زمینه‌های هوش مصنوعی
• فعالیت در سخت‌افزار و مونتاژ (شامل مونتاژ و ساخت بردهای الکترونیکی)
• تولید و مونتاژ صدا، تصویر، فیلم و انیمیشن
• پشتیان وبسایت
• طراحی و ساخت محصولات تبلیغاتی (تیزر، پوستر، کاتالوگ و ...)

الکترونیک

این رشته نقش مهمی در زندگی اطراف ما دارد و می‌توان گفت که تمام وسایل اطراف ما دارای بردهای الکترونیکی هستند، بنابراین هنرجویان این رشته، بازارهای زیادی را می‌توانند برای خود رقم بزنند. از مشاغل مربوطه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• تعمیرات برد الکترونیکی (شامل تعمیر بردهای لوازم برقی مانند لباسشویی، سشوار، یخچال و ...)
• برق ساختمان (برق کشی در واحدهای مختلف یک ساختمان و همچنین سرویس و تعمیر لوازم برقی)
• فعالیت در سخت‌افزار و مونتاژ (شامل مونتاژ و ساخت بردهای الکترونیکی)
• تعمیرات موبایل

الکتروتکنیک

این رشته، از شاخه‌های برق می‌باشد و برخلاف الکترونیک، بیشتر به مباحث برق قدرت پرداخته می‌شود. از مشاغل مربوطه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• برق ساختمان
• استخدام در نیروگاه‌های برق
• تعمیرات آسانسور

مخابرات دریایی

امروزه در تمامی عرصه‌های کاربردی، سامانه‌های الکترونیکی و دریایی مشاهده می‌شوند. در ارگان‌های دریایی و واحدهای شناور نیز این قبیل سامانه‌ها را می توان در رادارها، سلاح‌هایی مانند توپخانه و موشک و تجهیزات مورد استفاده در جنگ‌های الکترونیکی یافت. بنابراین دانش‌آموختگان این رشته می‌توانند در ارگان‌های دریایی مانند ارتش جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان افسر برق و سلاح استخدام شوند.

بهترین رشته های فنی و حرفه ای برای دختران

تمام رشته‌های ذکر شده برای بانوان نیز مناسب هستند و رشته‌هایی از قبیل طراحی و دوخت و کودک یاری مخصوص بانوان می‌باشد. به‌طور کلی رشته‌های مهندسی از قبیل رشته کامپیوتر، معماری ساختمان و موسیقی بسیار مناسب هستند.

طراحی و دوخت

هنرجویان این رشته با طراحی لباس و اندام آشنا می‌شوند که این آشنایی اولیه به حساب می آید. از مشاغل مربوطه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• طراحی گرافیک
• طراحی پارچه
• دوخت و دوز به صورت شخصی و تولید انبوه

کودک یاری

هدف از اجراي آموزش رشته كودك ياری، پرورش و تربيت افرادي است كه طي دوره دو ساله ضمن فراگيری دروس (عمومی، پايه، اصلی و تخصصی) بصورت تئوری و عملی، با اصول و مبانی آموزش و پرورش كودكان در سنين پيش از دبستان آشنا شوند. فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند به عنوان مربی کودک و یا مربی بهداشت مدارس مشغول به کار شوند.

معماری ساختمان

مهندسی معماری رشته‌ی نسبتاً جدیدی است که در قرن بیستم به دلیل پیشرفت سریع فناوری انقلاب صنعتی ظهور کرد. مهندسان معماری مهندسانی هستند که در ساخت ساختمان تخصص دارند. معماری یکی از رشته‌های محبوب و پردرآمد محسوب می‌شود. از مشاغل مربوطه میتوان به موارد زیر اشاره کرد.

• سرپرستی دفاتر معماری
• مدیریت و هماهنگی اجرایی پروژه‌های معماری
• طراحی دکوراسیون‌های داخلی
• طراحی پارک‌ها

بهترین رشته های فنی و حرفه ای از نظر درآمد

همان‌طور که اشاره شد، مهم‌ترین پارامتر در ابتدا انتخاب رشته است، زیرا بازارکار در حال حاضر تمام رشته‌هارا می‌پذیرد. در ابتدای ورود به رشته، به هیچ عنوان درآمد را ملاک قرار ندهید زیرا شما تا زمانی که در یک زمینه متخصص نشوید، نمی‌توانید ازآن درآمد کسب کنید و نیاز است که مدتی زیر نظر اساتید متخصص فعالیت کنید.

درحال حاضر پردرآمدترین و بهترین شاخه از رشته‌های فنی، مختص کامپیوتر و زیرشاخه‌های برق (الکترونیک و ...) هستند. این شغل‌ها اکثرا خدماتی هستند و به دانش تخصصی خاصی نیازی ندارند. برای کسب تخصص و درآمد بیشتر در این دوشاخه، بهتر است به فکر ادامه تحصیل در دانشگاه‌ها باشید زیرا با تحصیل، دانش و علم شما افزایش می‌یابد و مشاغل سطح بالاتری مانند متخصص داده (شاخه کامپیوتر)، برنامه نویس و طراح سخت افزار (شاخه برق) و ... ، برایتان فراهم می‌شود.

مزایای درس خواندن در رشته‌های فنی و حرفه ای

اگر فنی و حرفه ای را از حیث کاری بررسی کنیم، بسیار مناسب هستند زیرا شما حداقل با بسیاری از شاخه‌های تکنولوژی در بازارکار آشنا می‌شوید و بلافاصله بعد از اخذ دیپلم یا کاردانی، می‌توانید به عنوان یک تکنسین وارد بازارکار شوید. اما بازارهای این رشته‌ها به مراتب ضعیف‌‌تر هستند و نمی‌توان بازارکار را به تنهایی پارامتر خوبی محسوب کرد. با این حال بسیاری از کارآفرینان که سن نسبتا کمی دارند، در رشته‌های فنی درس خوانده اند و به درآمدهای بسیار خوبی نیز رسیده‌اند.

معایب درس خواندن در رشته های فنی و حرفه ای

همانطور که ذکر شد، رشته‌های فنی و حرفه ای، بسیار مناسب برای بازارکار هستند. اما تکنولوژی امروزه فقط به بازارکار ختم نمی‌شود. بازارکارهای معمول و عمومی برای رشته‌های فنی و حرفه ای، دارای سطح چندان بالایی نیستند. اینکه بتوانید در شغل‌های بسیار تخصصی و سطح بالا، مشغول به‌کار شوید، به سطح دانش و مهارت شما بستگی دارد و باید بدانید که سطح هنرستان‌ها و دانشگاه‌های فنی، از نظر علمی بالا نیست و مباحث معمولا به‌ طور کامل تدریس نمی‌شود. برای کسب این دانش‌ و مهارت‌ها، شاید نیاز باشد مستقل از دانشگاه فعالیت کنید و یا به فکر ادامه تحصیل در مقاطع ارشد و بالاتر باشید که البته نیاز به تلاش زیادی نیز دارد. حتی در صورت ادامه تحصیل در ارشد و در دانشگاه‌های تاپ نظیر شریف، تهران، امیرکبیر و ... ، ممکن است به سختی جایگاه کسی را داشته باشید که لیسانسش را دراین دانشگاه‌ها تحصیل کرده است بنابراین اگر هدف رسیدن به مشاغل بسیار سطح بالا مانند مشاغل تحقیقاتی و اکتشافی را دارید، هنرستان فنی و حرفه ای انتخاب مناسبی نیست زیرا مدیران این مشاغل فقط به‌دنبال کسانی هستند که در دانشگاه‌های بسیار تاپ درس خوانده‌اند و راه رسیدن به این دانشگاه‌ها، از طریق هنرستان فنی و حرفه ای شدنی نیست.

دبیرستان بهتر است یا هنرستان؟

در مطالب قبلی معایب و مزایای هنرستان‌ها ذکر شد. حال اینکه کدام مسیر را برای ادامه تحصیل انتخاب می‌کنید، کاملا بستگی به علایق شخصی دارد. به‌طور کلی درس خواندن در دبیرستان آینده‌ی بهتری برای افراد علاقه مند دارد و اساسا افرادی که هدف علمی بزرگتری در زندگی خود را دارند، این مسیر را انتخاب می‌کنند. بعد از فارغ التحصیلی از دبیرستان، می‌توانید در کنکور سراسری شرکت کنید و حوزه‌ی خودرا برای ادامه تحصیل مشخص کنید. اگر قصد تحصیل در هنرستان را دارید، بعد از اخذ دیپلم می‌توانید با شرط معدل و بدون کنکور در یکی از دانشگاه‌های فنی کشور مشغول به تحصیل شوید و سپس در کناره‌ی تحصیل در بازارکار مشغول به فعالیت شوید. دقت کنید که اکثر متخصصان و اساتید بزرگ ایرانی حاضر دردنیا، در دبیرستان و رشته ریاضی و فیزیک تحصیل کرده‌اند. اما همیشه استثناهایی وجود دارد وآن افرادی که از طریق ریاضی و فیزیک به موفقیت نمی‌رسند و درمقابل افرادی که از طریق فنی و حرفه ای به جایگاه‌های بسیار بالایی می‌رسند. اما به‌طور کلی دبیرستان می‌تواند انتخاب مناسب‌تری برای علاقه‌مندان باشد.

جمع‌بندی

همان‌طور که بارها در این مقاله اشاره شد، مهم‌ترین پارامتر برای افراد علاقه است. افرادی که بدون علاقه یک مسیر را انتخاب می‌کنند، به راحتی از آن مسیر جدا می‌شوند. در این مقاله به‌طور مختصر اشاره شد که دبیرستان از هنرستان بهتر است اما این دلیل برآن نیست که همه‌ی افراد دبیرستان را انتخاب کنند و بسیاری از دانش‌آموزان، با انتخاب درست مسیر خود، آینده‌ی بسیار روشنی را برای خود رقم می‌زنند.

مطالب مرتبط

همه مقالات

بهترین منابع دکتری کامپیوتر و فناوری اطلاعات

مکان های فعالیت مهندس کامپیوتر

دروس کارشناسی فناوری اطلاعات

علوم کامپیوتر خوارزمی